حفاظت در برابر هردو نوع تماس مستقیم و غیر مستقیم

حفاظت در برابر هردو نوع تماس مستقیم و غیر مستقیم

 

63- حفاظت در برابر هردو نوع تماس مستقیم و غیر مستقیم

630-پیش گفتار

     روش هایی که قادر به تامین ایمنی هم در برابر تماس مستقیم و هم در برابر تماس غیر مستقیم باشند، در حال حاضر محدود می شوند به آنهایی که یا از ولتاژ خیلی پایین و یا از محدود کردن انرژی تخلیه الکتریکی استفاده می کنند. در حال حاضر در مورد مقررات حفاظت با روش محدود کردن انرژی تخلیه الکتریکی توافقی نشده است. بنابراین روش هایی که ولتاژ خیلی پایین استفاده می کنند. استفاده کرد.

در عمل از روش های مورد بحث، در تاسیسات ساختمان های عمومی بسیار کم استفاده می شود.

در اینجا فقط اصول کلی مطرح می شوند.

شکل 630-1 روش های حفاظت در برابر هر نوع تماس – مستقیم و غیر مستقیم

630-1-کلیات

IEC ، سه نوع ولتاژ خیلی پایین را مشخص نموده است که در زیر نام اختصاری و کامل آنها ذکر می شود. قبلاً نیز گفته شده بود که IEC توضیحی برای علت انتخاب نام های اختصاری ارائه نمی دهد، ولی در این مورد علت انتخاب آنقدر بارز است که احتیاج به توضیح ندارد:

Safety  Extra  Low Voltage=SELV               یا ولتاژ خیلی پایین ایمنی

Protective Extra Low Voltage=PELV            یا ولتاژ خیلی پایین حفاظتی

Functional Extra Low Voltage= FELV          یا ولتاژ خیلی پایین عملیاتی

 جدول 6-4 خلاصه سیستم های ولتاژ های بسیار پایین (FELV , PELV, SELV)

631–  حفاظت با استفاده از PELV , SELV

     در موراد زیر حفاظت در برابر برقگرفتگی انجام شده به حساب می آید.

– ولتاژ اسمی سیستم از باند I طبق استاندارد IEC 449 تجاوز نکند.

– منبع ولتاژ یکی از منابع ذکر شده در بند 631-1 منابع SELV (بدون اتصال زمین) و بند 631-1 منابع PELV (با اتصال زمین) باشد.

–  بقیه خواسته های ذکر شده در این بخش

در زیر خواسته های عمومی برای سیستمهای SELV و PELV گفته شده است و متعاقباً بقیه خواسته ها نیز گفته خواهد شد.

یاد آوری1– اگر منبع تغذیه از ولتاژ بالاتر اتو ترانسفورماتور با پتانسیومتر یا وسایل الکتریکی و مانند آنها باشد، مدار ولتاژ خیلی پایین ادامه مدار ولتاژ بالا به حساب آمده و حفاظت آن باید مانند مدار با ولتاژ بالا انجام شود.

یادآوری2- برای بعضی موارد ممکن است لازم باشد ولتاژهای پایین تری انتخاب شوند.

631-1- منابع SELV (بدون اتصال زمین)

این منابع ممکن است یکی از انواع زیر باشد:

• یک ترانسفورماتور ایمنی با دو سیم پیچی مستقل که بین اولیه و ثانویه آن پرده فلزی وجود دارد و طبق استاندارد IEC 742 ساخته شده باشد.
• یک منبع جریان که درجه ایمنی آن با تراسفورماتور ایمنی برابر باشد، مانند موتور- ژنراتوری که دارای عایقبندی معادل باشد.
• یک منبع جریان (مانند باتری) یا منبع دیگری که مستقل از ولتاژ بالاتر باشد(مانند دیزل- ژنراتور).
• بعضی منابع مخصوص جریان به شرطی که با استانداردهای ساخت خود مطابقت داشته و حتی در مواردی که در آنها اتصالی داخلی پیش آید، مقدار ولتاژ در مدار SELV از باندI تجاوز نکند. ولتاژ مدار می تواند از مقدار مجاز تجاوز کند به شرطی که به محض تماس مستقیم یا غیر مستقیم، ولتاژ خروجی به مقدار مجاز تنزل کند.

631-2- منابع PELV (با اتصال زمین)

• منابع قابل حمل مانند یک ترانسفورماتور ایمنی یا موتور ژنراتور باید به نحوی انتخاب و نصب شوند که با خواسته های حفاظت با استفاده از تجهیزات کلاس II یا عایق بندی مشابه مطابقت نماید.(بند 622-2 را ببینید).

631-3- خواسته های عمومی برای مدارهای PELV وSELV

631-3-1- قسمت های برقدار مدارهای SELVوPELV

      قسمت های برقدار مدارهای SELVوPELV باید از نظر الکتریکی از سایر مدارها و از یکدیگر حداقل به اندازه یک تراسفورماتور ایمن جداکننده مجزا باشند.

631-3-2- هادیهای مدارهای SELV و  PELV از سایر مدارها جدا باشند. اگر انجام این کار ممکن نباشد، باید یکی از موارد زیر مراعات شود:

-مدارهای SELV و PELV علاوه بر عایق بندی اصلی از داخل یک غلاف غیر فلزی عبور کنند؛

– هادی های مدارهای با ولتاژهای مختلف بکمک یک پرده با غلاف فلزی زمین شده از هم جدا شوند.

-مدارهای با ولتاژهای مختلف، می توانند با استفاده از رشته های یک کابل به صورت هادی های جمعی از داخل یک مجرا عبور داده شوند به شرطی که هادیهای SELV و PELV به صورت انفرادی با دسته جمعی نسبت به بالاترین ولتاژ موجود در مسیر، عایق بندی شده باشند.

 

631-3-3- پریزها و دو شاخه های مدارهای SELV وPELV

    پریزها و دو شاخه های مدارهای  SELVوPELV باید با شرایط زیر مطابقت نمایند:

• دوشاخه ها را نباید بتوان داخل پریزهای مدارهای دیگر نمود؛
• پریزها نباید بتوانند چند شاخه های مدارهای دیگر را قبول کنند؛
• پریزها نباید مجهز به هادی های حفاظتی باشند.

 

631-4- خواسته های خصوصی برای مدارهای SELV (بدون اتصال زمین)

631-4-1- قسمت های برقدار

    قسمتهای برقدار مدارهای SELV نباید به زمین یا به هادیهای حفاظتی مدارهای دیگر اتصال داده شوند.

631-4-2- بدنه های هادی

بدنه های هادی نباید عمداً به اجزلی زیر اتصال داده شوند:

• زمین
• هادی های حفاظتی یا بدنه های هادی مدارهای دیگر
• بدنه های بیگانه، به استثنای مواردی که تجهیزات الکتریکی از نظر ساختاری باید در تماس با بدنه های بیگانه باشند. در این صورت باید اطمینان حاصل شود که این بدنه ها نخواهند توانست ولتاژهایی را که پیش از ولتاژ باند I یک است، به خود بگیرند.

631-4-3- حفاظت در برابر تماس مستقیم

     اگر ولتاژ اسمی از 25 ولت موثر در جریان متناوب با 60 ولت بدون تموج (ripple free)  جریان مستقیم تجاوز کند، معمولاً حفاظت در برابر تماس مستقیم الزامی نخواهد بود، اما در صورت وجود بعضی شرایط خارجی حفاظت در برابر تماس مستقیم باید به یکی از دو روش زیر تامین شود:

– پیش بینی موانع یا با پوششی که درجه حفاظتی آن حداقل برابر با IPXXB باشد، یا

– دارای عایقبندیی باشد که در برابر ولتاژآزمونی 500 ولت جریان متناوب موثر، یک دقیقه استقامت کند.

اگر ولتاژ اسمی از 25 ولت موثر در جریان متناوب یا 60 ولت بدون تموج جریان مستقیم تجاوز نکند، حفاظت در برابر تماس مستقیم جز در بعضی شرایط خارجی الزامی نمی باشد.

631-5- خواسته های خصوصی برای مدارهای PELV (با اتصال زمین)

    در مواردی که مدارها دارای اتصال به زمین بوده یا داشتن SELV لازم نباشد (بند 631-4) ، شرایط زیر باید برقرار شود.

 

631-5-1- حفاظت در برابر تماس مستقیم

   حفاظت در برابر تماس مستقیم باید به یکی از دو روش زیر تامین شود:

• پیش بینی موانع یا با پوششی که درجه حفاظتی آن حداقل برابر با IPXXB باشد
• دارای عایق بندیی باشد که در برابر ولتاژ آزمونی 500 ولت جریان متناوب موثر، یک دقیقه استقامت کند.

631-5-2- عدم لزوم حفاظت در برابر تماس مستقیم

    اگر تجهیزات در داخل حوزه اثر همبندی برای هم ولتاژ کردن باشد و ولتاژ اسمی از مقادیر زیر تجاوز نکنند، ایجاد حفاظت در برابر تماس مستقیم با توجه به بند 631-5-1، لازم نخواهد بود:

• 25 ولت موثر در جریان متناوب یا 60 ولت جریان مستقیم بدون تموج، هنگامی که تجهیزات به طور معمول فقط در محیط های خشک مورد استفاده قرار می گیرد و انتظار نمی رود سطوح بزرگی از قسمت های برقدار با بدن تماس حاصل کند.
• 6 ولت موثر در جریان متناوب یا 15 ولت جریان مستقیم بدون تموج در همه موارد دیگر.

شکل 631-1 نحوه استفاده از سیستمهای FELVوPELV، SELV به صورت طرحواره